Μας ρωτήσατε…

Προσοχή: πρόκειται για την ικανότητα επιλογής και διατήρησης της αντίληψης ενός εξωτερικού γεγονότος ή σκέψης. Αντιστοιχεί στη γενική κατάσταση εγρήγορσης και επαγρύπνησης, η οποία επιτρέπει στο νευρικό σύστημα να είναι δεκτικό σε κάθε μορφής πληροφορία που έρχεται στο μυαλό.

Οι διαταραχές προσοχής επηρεάζουν τα παιδιά που δεν είναι σε θέση να συγκεντρωθούν επαρκώς σε οποιαδήποτε εργασία πρέπει να εκτελεσθεί για μακρές περιόδους, ακόμα και αν η εργασία αυτή απαιτεί μια ελάχιστη νοητική προσπάθεια ή έχει επαναληπτικό χαρακτήρα ή ακόμα κι αν το πρόσωπο είναι εξοικειωμένο με αυτή (όπως αναθεώρηση ή αντιγραφή).

Μια χαρακτηριστική ιδιότητα της προσοχής είναι η κατανομή της σε διάφορες πηγές πληροφοριών ή εργασίες που πρέπει να εκτελεσθούν. Μια έλλειψη σε αυτή την ικανότητα προσοχής δεν είναι μόνο γνωστικά κοπιαστική, αλλά και πηγή δυσκολίας ακόμα και σημαντικής ταλαιπωρίας για ένα παιδί στο σχολικό περιβάλλον.

Εκτός της γενικής δράσης της εγκεφαλικής διέγερσης, δηλ. φλοιώδους φόρτισης, η μέθοδος tomatis® είναι δυνατό να έχει πολύ θετική δράση στην επιλεκτική προσοχή. Ουσιαστικά, η διαδικασία tomatis® βασίζεται στην ηλεκτρονική επιλογή ηχητικού κύματος η οποία επιφέρει μια αντιληπτή ηχητική διαφορά που έχει ως στόχο να εκπλήσσει συνεχώς τον εγκέφαλο, ώστε αυτός να παραμένει άγρυπνος και προσεκτικός.

Ο στόχος είναι να βοηθήσει τον εγκέφαλο να αναπτύξει αυτόματους μηχανισμούς ανίχνευσης αλλαγών, οι οποίοι κατά συνέπεια θα ενισχύσουν την επιλεκτική προσοχή.

Ενώ είναι εύκολα αντιληπτή η σημασία της άσκησης για τη διατήρηση του σώματος σε καλή κατάσταση, συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε ότι η άσκηση είναι επίσης σημαντική για το μυαλό μας. Ένας εγκέφαλος που διεγείρεται με αισθητηριακά μηνύματα ενεργοποιεί το σώμα και το χαλαρώνει. Εφόσον το αυτί είναι το κύριο κανάλι μετάδοσης των αισθητηριακών μηνυμάτων στο ανθρώπινο σώμα, έχει ρόλο-κλειδί σε όλες τις ανθρώπινες λειτουργίες. Αυτή η διέγερση ενδέχεται να υποβαθμισθεί, όταν ο εγκέφαλος ενεργοποιεί ένα μηχανισμό αναστολής ή προστασίας, ο οποίος είναι δυνατό να εμφανισθεί μετά από ένα μεμονωμένο τραυματικό γεγονός, γνωστό ως συναισθηματικό σοκ.

Ο εγκέφαλος έχει επίσης την τάση να αυτοπροστατεύεται σταδιακά όταν το εξωτερικό περιβάλλον γίνει αντιληπτό ως επιθετικό. Αυτό είναι δυνατό να συμβεί σε ανθρώπους που έρχονται αντιμέτωποι με την αναδιοργάνωση της καθημερινότητάς τους, αύξηση των ευθυνών, κοινωνική πίεση, απώλεια σημείων αναφοράς με τα οποία είναι εξοικειωμένοι.

Η Μέθοδος tomatis® δρα στο μεσαίο τμήμα του εγκεφάλου, με το οποίο συνδέεται το ακουστικό σύστημα. Μεταξύ άλλων, αυτό το τμήμα του εγκεφάλου είναι υπεύθυνο για τους μηχανισμούς του συναισθήματος, της μνήμης και της μάθηση. Επιπλέον, ένα όργανο στο μέσο αυτί γνωστό ως κοχλίας παίζει το ρόλο του φορτιστή του φλοιού. Δρώντας στο μεταιχμιακό σύστημα και στον προμετωπιαίο φλοιό, η μέθοδος tomatis® παρεμβαίνει στη ρύθμιση των συναισθηματικών διαταραχών που σχετίζονται με την κατάθλιψη και το άγχος. Επίσης, δρα εξίσου αποτελεσματικά στη ρύθμιση του στρες.

Μια βαθιά ριζωμένη διαταραχή της ακρόασης είναι δυνατό να οδηγήσει στην απώλεια της επιθυμίας ακρόασης η οποία με τη σειρά της θα μειώσει την επιθυμία επικοινωνίας, είτε επειδή το άτομο που πάσχει από αυτή τη διαταραχή έχει έλλειψη εμπιστοσύνης είτε απλά παραιτείται από την προσπάθεια να επικοινωνήσει, με αποτέλεσμα δυσκολίες αποτελεσματικής επικοινωνίας.

Ας θυμηθούμε πως η ικανότητα μιας καλορυθμισμένης ακρόασης δεν είναι απαραίτητα συνέπεια καλής ακοής. Η ακρόαση χαρακτηρίζεται από μια πραγματική επιθυμία επικοινωνίας και από την ποιότητα αντίληψης και ερμηνείας των λαμβανομένων ηχητικών μηνυμάτων. Συνεπώς, η καλορυθμισμένη ακρόαση δεν είναι συνάρτηση του πόσο καλά ακούμε ή της ευαισθησίας του αυτιού μας, αλλά κυρίως του πόσο καλά επεξεργαζόμαστε ό,τι ακούμε, δηλαδή, της ποιότητας εκμετάλλευσης της ακοής μας.

Αν και ο όρος «διαταραχή επικοινωνίας» έχει έναν αναμφισβήτητα γενικό χαρακτήρα, παρόλο που οι δυσκολίες επικοινωνίας είναι δυνατό να έχουν διαφορετικές και ποικίλες αιτίες, είναι γεγονός πως ένας σημαντικός αριθμός προβλημάτων επικοινωνίας προκύπτουν από γνωστές διαταραχές της λειτουργίας της ακρόασης. Οι δυσκολίες επικοινωνίας είναι δυνατό να λάβουν πολλές μορφές.

Για παράδειγμα, είναι δυνατό να εμφανισθούν ως αδυναμία αντίληψης ήχων στο περιβάλλον. Σε μερικούς ανθρώπους με διαταραχή επικοινωνίας, το κορνάρισμα του αυτοκινήτου, το χτύπημα της πόρτας, η θορυβώδης ατμόσφαιρα του εστιατορίου, ακόμα και οι γνωστές φωνές των συνεργατών, των γονέων και των φίλων είναι δυνατό να ληφθούν ως επιθετικές… Άλλοι άνθρωποι που πάσχουν από διαφορετικές διαταραχές επικοινωνίας το βρίσκουν δύσκολο, ακόμα και ακατόρθωτο, να χρησιμοποιήσουν τη φωνή τους ως πραγματικό εργαλείο επικοινωνίας, λόγω της έλλειψης ικανότητας χειρισμού των διαφόρων μελωδικών της συστατικών-τονισμός, αλλαγή του τόνου της φωνής, ρυθμός, ένταση κλπ.-και οι φωνές αυτών των ανθρώπων είναι δυνατό να γίνουν αντιληπτές από ένα άλλο συνομιλητή ως επιθετικές, ψυχρές ή κενές από κάθε δύναμη έκφρασης.

Επειδή η Μέθοδος tomatis®® ασχολείται ειδικά με τη λήψη και την εκπομπή του ήχου δρα αποτελεσματικά στην επικοινωνία.

Οι ψυχοκινητικές δυσκολίες αφορούν μια καθυστέρηση στη μάθηση, συντονισμό και εκτέλεση χειρονομιών οι οποίες δεν μαθαίνονται πολιτισμικά ή μέσω μιας ρητής εκπαίδευσης, αλλά αντιθέτως αποκτώνται «φυσικά» με το χρόνο. Για παράδειγμα, η βάδιση, το τρέξιμο, το άλμα, το χτύπημα του ρυθμού με το πόδι ή τα δάχτυλα διαφέρουν από χειρονομίες που σχετίζονται με τη δυσπραξία, οι οποίες μαθαίνονται πολιτισμικά (πχ. δείπνο με σερβίτσιο). Συνεπώς, οι ψυχοκινητικές διαταραχές αφορούν την ενσωμάτωση χειρονομιών που έχουν ένα οικουμενικό χαρακτήρα σε ένα ατομικό σωματικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, άτομα που αντιμετωπίζουν αυτές τις δυσκολίες, είναι πιθανό να αδυνατούν να συντονίσουν τα πόδια και τα χέρια τους όταν κολυμπούν, να τρέχουν με έναν ακανόνιστο τρόπο, να έχουν δυσκολίες ισορρόπησης στο ένα πόδι ή όταν κατεβαίνουν σκάλες, κλπ. Οι διαταραχές που επηρεάζουν το σωστό συντονισμό είναι τις περισσότερες φορές συσχετισμένες με τη δυσλεξία, μολονότι σε διαφορετικό βαθμό.

Το Αυτί δεν είναι απλώς ένα αισθητήριο όργανο που συλλαμβάνει ήχους. Παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στην κινητική λειτουργία χάρη σε ένα εσωτερικό όργανο γνωστό ως προθάλαμος. Ο ρόλος του προθαλάμου είναι να ελέγχει την αίσθηση της ισορροπίας. Μέσω της άμεσης επίδρασης στον προθάλαμο, η Μέθοδος tomatis®® επιδρά άμεσα στη ρύθμιση του μυϊκού τόνου και με αυτόν τον τρόπο στην καθετότητα του σώματος καθώς και στις δυσκολίες προτίμησης της μιας πλευράς του σώματος. Συνεπώς η Μέθοδος tomatis® είναι δυνατό να παρέμβει αποτελεσματικά όπου εμφανίζονται δυσκολίες ρυθμού και συντονισμού. Τελικά, σε συνδυασμό με τον εγκεφαλικό φλοιό, ο προθάλαμος εμπλέκεται ιδιαίτερα στη χωρική κίνηση και στη διαμόρφωση του σχήματος του σώματος. Για αυτό το λόγο τα πεδία εφαρμογής της μεθόδου tomatis® περιλαμβάνουν δυσκολίες κίνησης και σωματικού σχήματος.

Αυτές είναι σοβαρές δυσκολίες που εκδηλώνονται κατά τα πρώτα στάδια της παιδικής ηλικίας και χαρακτηρίζονται από καθυστερήσεις και αλλαγές της ανάπτυξης των ικανοτήτων κοινωνικότητας, νόησης και επικοινωνίας.
Τα νευρωνικά κυκλώματα που συνδέουν το αυτί με τον εγκέφαλο περιέχουν συγκεκριμένους κινητικούς και αισθητηριακούς νευρώνες που καλούνται «νευρώνες-καθρέφτες» και παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην κατασκευή της κοινωνικής νόησης. Η τελευταία συνιστά το σύνολο των διεργασιών που μας επιτρέπει να αποδίδουμε προθέσεις και ιδέες σε κάποιον, ακόμα και να καταλαβαίνουμε τη συναισθηματική κατάσταση κάποιου άλλου.

Με την επίδραση σε αυτά τα νευρωνικά κυκλώματα, η μέθοδος tomatis® βελτιώνει τόσο την ικανότητα της επικοινωνίας όσο και την ικανότητα δημιουργίας σχέσεων.
Η μέθοδος tomatis® έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της βοηθώντας άτομα που πάσχουν από αυτισμό και σχετιζόμενες διαταραχές συμπεριφοράς (πχ. σύνδρομο Άσπεργκερ). Ένα πλήθος μεθόδων είναι δυνατό να βοηθήσουν τους ανθρώπους που παρουσιάζουν αυτές τις διαταραχές. Με αυτή την έννοια η Μέθοδος δεν είναι μοναδική.

Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του, το παιδί πρέπει να μαθαίνει να επιλέγει τα ηχητικά στοιχεία τα οποία είναι συμβατά με το γλωσσικό του περιβάλλον, και ταυτόχρονα να αγνοεί αυτά τα στοιχεία τα οποία απουσιάζουν από τις φωνητικές δομές που αντιλαμβάνεται συνήθως στο περιβάλλον του. Το παιδί θα αποκτήσει μια γλωσσική κωδικοποίηση μέσω της προσαρμογής του στις ηχητικές δομές της δικής του γλώσσας. Αλλά επειδή αυτή η κωδικοποίηση είναι ορισμένη για κάθε γλώσσα, αυτή γρήγορα θα γίνει εμπόδιο στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, στο βαθμό που οι ήχοι της ξένης γλώσσας δεν ταιριάζουν με τα ηχητικά πρότυπα της μητρικής του γλώσσας, τα οποία του έχουν γίνει κτήμα κατά τη διάρκεια της νηπιακής του ηλικίας. Συνεπώς, η γλώσσα είναι πρωταρχικά ένα είδος μουσικής, δηλαδή ένα σύνολο συγκεκριμένων ρυθμών και ήχων. Αυτοί οι ρυθμοί και ήχοι συγκροτούν το βασικό ηχητικό υπόστρωμα επάνω στο οποίο θα βασιστούν όλες οι άλλες γνώσεις (πχ. λεξιλογικές, συντακτικές και σημασιολογικές γνώσεις).

Ο σκοπός της μεθόδου tomatis® είναι να δώσει, σε όποιον επιθυμεί την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, τη δυνατότητα να οικειοποιηθεί αυτούς τους ρυθμούς και ήχους, επιτρέποντας στο αυτί να προσαρμοσθεί αποτελεσματικά στην ξένη γλώσσα, ώστε να μπορεί να την αναλύσει και να την αναπαραγάγει. Αυτό απαιτεί από τους σπουδαστές να απελευθερωθούν από τις συνήθεις ρυθμικές και ηχητικές συνήθειες της μητρικής τους γλώσσας, συνήθειες που συχνά έχουν αρνητική επίδραση στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας.